Cô là Cô Ba trong Tứ Phủ Thánh Cô, vì đọc trại âm mà ngày nay gọi là Cô Bơ. Xưa kia cô là con Vua Thuỷ Tề được sắc phong là Thuỷ Cung Công Chúa.
Thần tích ở Đền Ba Bông truyền lại rằng, trong lúc nước Việt nguy biến bởi quân xâm lăng, trong lúc bị địch truy đuổi Lê Lợi đã chạy về phía ngã ba sông Thác Hàn, lúc ấy gặp người thôn nữ đang tỉa ngô cầu xin cứu giúp. Người con gái lấy bộ áo nông phu cho chàng mặc vào, áo bào thì vùi giấu đi. Giặc kéo đến truy tìm thì cô gái bảo rằng chỉ có mình và anh trai ở đây, chẳng có ai đi qua cả, Lê Lợi nhờ đó mà thoát nạn.
Lại nói, những đêm thanh vắng luôn có cô gái chèo thuyền qua sông, chẳng ai biết trên thuyền ấy chính là binh sĩ và lương thực của quân ta đang trú ẩn mà sang bờ bên kia. Lê Lợi biết ơn vô cùng, hẹn nàng ngày thiên hạ thái bình sẽ quay lại đón nàng vào cung lập làm phi tử.
Ngày Lê Lợi xưng vương đã trở lại tìm nàng nhưng ngờ đâu nàng đã lìa trần. Vốn dĩ lệnh trời khó cãi, Cô giáng trần giúp dân diệt giặc, nhiệm vụ cô đã hoàn thành, Mẫu truyền xe loan đến rước Cô về Thuỷ Phủ. Người ta nói rằng nàng vẫn ngày ngày đợi chờ quân tử đến nhưng đã rất lâu không thấy bóng chàng, vì thương nhớ người trai ấy mà nàng quyết giữ tròn khí tiết cho đến khi thác vẫn một lòng.
Tích khác lại kể, vào triều Lê có giặc dữ quấy nhiễu biên cương, triều đình giao cho dũng tướng Lê Thọ Vực trấn giữ ải Ba Bông. Trong một lần bị giặc dồn vào thế trận bất lợi, binh sĩ hễ động là sẽ tan. Đêm ấy ông nằm mộng thấy người con gái mặc bạch y bước nhẹ trên mây rồi rẽ nước mà nằm trên kiệu võng nói rằng: “Hãy lui quân về Nhị Sơn hạ thủy mà vây hãm, lên núi Thạch Bàn mà cầu Mẫu thoải tất ứng linh”. Lê Thọ Vực biết rằng tiên thánh ban truyền ắt là có điều phù trợ, ngay lập tức dời quân về Chí Thuỷ rồi hương khói cầu đảo Mẫu Thoải. Điềm lành ứng hiện, đêm ấy Mẫu Thoải nhập mộng báo cho ông biết binh kế của trận này. Ông y theo lời Mẫu truyền, lấp đá chặn dòng, lấy thủy triều dâng, làm nghi binh nhử giặc vượt qua bãi đá ngầm, khi nước thủy triều xuống thì tổng lực phản công, thuyền giặc rút chạy bị vấp vào bãi đá ngầm, lật nhào chìm đắm rất nhiều, quân mai phục đổ ra đánh úp, giặc bỏ mạng vô số từ đó mà kinh hãi chẳng còn quấy phá nữa.
Thác Hàn Sơn còn lại truyền tích đến nay, người con gái nằm kiệu võng ấy chính là Ngọc Hồng Thượng Đế hay còn gọi là Mai Hoa Công Chúa, dân ta từ ấy gọi là Cô Ba Bông. Bày thuỷ trận cho Lê Thọ Vực chính là Đệ Tam Thủy Tiên Thánh Mẫu Bạch Ngọc Hồ Trung Xích Thủy Tinh Xích Lân Long Nữ.
Dân ta ai cũng biết Thuỷ Phủ nức tiếng anh linh, nhiều lần truyền Thánh giáng trần hộ quốc an dân, lập đền nhang khói phụng thờ Cô Bơ. Cô thường hiển linh phù trợ thuyền bè ở ngã ba sông được thoát vòng thuỷ nạn.
Khi Cô Ba ngự đồng thì ghế đồng sắc diện hồng hào, đoan nghiêm nhưng phảng phất nỗi buồn, có khi cô xúc động nhớ về mối duyên năm xưa mà rơi lệ. Khi cô về đồng thường mặc áo trắng, đầu thắt khăn vành dây, đai lưng là dải lụa hồng, Cô thường chèo đò bẻ lái qua sông, trên vai Cô choàng một tấm lụa, trên khăn cài ba nén nhang, lưng vắt tiền đò. Cô chèo đò qua sông rồi lại cùng dải lụa mà đo gió, đo mây. Cô Ba có tài chữa bệnh cứu người, những khi ngự đồng Cô thường làm phép thần phù ban thuốc cho dân.
Cre: Fanpage Epic
